Pháp là một quốc gia có hệ thống quản lý năng lượng chặt chẽ bậc nhất thế giới. Thông thường, Chính phủ điều tiết theo hướng cố gắng tối đa để giữ ổn định giá điện. Lý do đơn giản là vì năng lượng nói chung hay giá điện nói riêng có tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội.
Bình quân 1 kWh bao gồm thuế tại Pháp vào thời điểm tháng 1 năm 2024 có giá 0,25 EURO. Năm 2023, bình quân tiền điện các hộ gia đình người Pháp phải trả xấp xỉ 110 EURO/tháng, tức là khoảng 1300 EURO/ năm, tương đương 33 triệu đồng tiền Việt. Trên thị trường bán buôn, giá điện chốt ngày 27 tháng 2 năm 2024 là 68,53 EURO cho 01 MWh.
Chính phủ Pháp thường xem xét điều chỉnh giá điện 2 lần/năm, vào tháng 2 và tháng 8. Trước những biến động của tình hình thế giới và thị trường quốc tế, trong 12 tháng qua, ước tính giá điện tại Pháp đã tăng khoảng hơn 9% so với cùng kỳ. Tháng 2 vừa rồi, giá điện tiếp tục tăng và theo tính toán của các chuyên gia, khả năng đợt điều chỉnh giá điện trong tháng 8 tới đây có thể sẽ tăng ở mức gần 10% nữa.
Người dùng điện tại Pháp có nhiều sự lựa chọn tùy thuộc vào nhà cung ứng. Để tiết kiệm tiền điện, người Pháp có thể chọn các mức giá chào rẻ từ một số nhà cung ứng cạnh tranh. Một số doanh nghiệp cung ứng điện chào rẻ hơn mức giá quy định tham chiếu tối đa tới 19%, trong đó rẻ hơn 14-17% khá phổ biến.
Chính phủ có kế hoạch tiếp tục tăng giá điện trong năm 2024 và những năm tới. Nguyên nhân chính là bởi chi phí đầu vào sản xuất điện tăng cao. Thuế tiêu thụ điện từ mức 01 Euro/MWh lên 32,06 EURO/MWh đã được áp dụng từ ngày 31 tháng 01 năm 2024. Việc tăng thuế tiêu thụ đã tác động lên giá điện tiêu dùng.
Tại Pháp, tồn tại giá điện tham chiếu do Bộ Kinh tế xác định và điều chỉnh trên cơ sở tham khảo ý kiến Ủy ban Quản lý Năng lượng Quốc gia. Các nhà cung ứng điện sẽ căn cứ vào mức giá tham chiếu ấy để xác định giá điện chào bán ra thị trường. Về phần mình, người tiêu dùng cũng dựa vào giá điện tham chiếu để so sánh giá điện nhằm tìm ra cho gia đình mình nhà cung ứng cạnh tranh, giá rẻ nhất.
Mức giá tham chiếu do nhà nước quy định vào tháng 01 năm 2024 lần lượt như sau: 0.2516 EURO/kWh mức tiêu thụ cơ bản; 0.27 EURO/kWh cho giờ cao điểm; 0.2068€/kWh trong giờ thấp điểm.
Giá điện của Pháp cấu thành từ nhiều yếu tố, bao gồm chi phí sản xuất, giá cung ứng, chi phí truyền tải và các loại thuế phí.
Mức giá cung ứng bao gồm các chi phí phát điện, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thị trường. Chi phí bán điện và tiếp thị đa dạng phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng của nhà cung ứng, thường khác biệt lớn giữa quy mô và tiềm lực của nhà cung ứng. Giá điện chào bán cũng phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh của từng doanh nghiệp điện.
Chi phí truyền tải áp dụng cho các nhà cung ứng là như nhau, bao gồm chi phí truyền tải từ nguồn đến nơi khách hàng tiêu thụ. Điều đặc biệt là mức phí truyền tải là đồng nhất trên toàn lãnh thổ, không có sự khác biệt vùng miền, nông thôn hay đô thị.
Chính phủ Pháp áp dụng 3 loại thuế/phí đối với mặt hàng điện: Thuế Giá trị gia tăng VAT, Phí truyền tải CTA và Thuế tiêu thụ điện ASE. Trong đó, VAT 20% trên tổng tiêu thụ và 5,5% trên mỗi hộ đăng ký. Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ trực tiếp vào hóa đơn tiền điện bởi nhà cung ứng điện, sau đó được chuyển về Kho bạc nhà nước, trước khi được cân đối nhập vào nguồn ngân sách Chính phủ.
Phí truyền tải CTA được ban hành và áp dụng từ năm 2005, là một khoản phí cố định khấu trừ vào hóa đơn tiền điện. Căn cứ tính phí là mức độ sử dụng hệ thống điện công, bao gồm chi phí truyền tải và phân phối điện, chi phí bảo trì và nâng cấp hệ thống truyền tải. Mức phí này trong những năm gần đây giao động khoảng 22% và có xu hướng tăng nhẹ.
Thuế tiêu thụ điện được tính và áp dụng đối với mọi đối tượng tiêu thụ với các mức cụ thể sau đây:
+ 32.0625 EURO/MWh đối với hộ gia đình (≤ 250 kVA) và các hoạt động sản xuất kinh doanh (≤ 36 kVA);
+22.5 EURO/MWh đối với mức công suất lớn hơn 250 kVA;
Trong năm 2023, trước những khó khăn kể từ khủng hoảng năng lượng năm 2021, Chính phủ Pháp đã áp dụng một mức giảm tiền điện ngoại lệ đối với tất cả các khách hàng dùng điện, theo đó áp dụng mức giảm 0,5 EURO/MWh đối với khách hàng kinh doanh và 01 EURO/MWh dành cho khách hàng là các hộ tiêu dùng sinh hoạt.
Giá điện trên thị trường bán buôn của Pháp ngày 28/1/2024 là 0,06853 EURO/ kWh; ngày 15/2/2024 là 0,06584 EURO/kWh. Có thời điểm năm 2023, giá điện bán buôn tăng lên tới 0,15489 EURO/kWh và cao nhất vào ngày 30 tháng 8 năm 2022 là 0,74384/kWh.
Xem xét giá điện của Pháp cho chúng ta thấy việc biến động của giá điện phục thuộc vào nhiều yếu tố, làm cho công tác quản lý và điều tiết giá điện không hề dễ dàng. Để đảm bảo sự linh hoạt, điều tiết giá điện hợp lý, sát với tình hình thực tế là công việc khó đạt được kết quả như mong muốn, nhất là trong điều kiện địa chính trị, địa kinh tế hay khí hậu mang tính chất dị biệt, ảnh hưởng tới nguồn cung và chi phí sản xuất đầu vào.
Trong cơ chế kinh tế thị trường hiện nay, là mặt hàng đặc biệt, điện cũng cần được xem xét điều chỉnh giá theo quy luật của thị trường. Có như vậy mới đảm bảo cân bằng lợi ích của người dân, doanh nghiệp và nhà sản xuất, cung ứng điện, góp phần sử dụng điện hiệu quả và nâng cao ý thức tiết kiệm điện trong cộng đồng.

Việt Phương tổng hợp
                                        Nguồn: - www.countryeconomy.com/energy
                                                - www.weforum.org/agenda